Alfa i Omega. Prvo i zadnje slovo grčke azbuke, kako kaže Sveto Pismo "Ja sam Alfa i Omega, Početak i Svršetak, govori Gospod, Koji jeste, i Koji beše i Koji će doći, Svedržitelj.” (Otkr.1:8). Ona takođe simbolizuju monogram Hrista.
Anatema. Duhovna kazna izopštenja onih koji odbacuju ili izopačuju osnovne istine o veri. Crkva isto može baciti anatemu na neprijatelje vere npr. jeretike i izdajnike. Obred izopštenja ovakvih vernika obavljao se u Nedelju Pravoslavlja (prva nedelja uskršnjeg posta).
Anđeli. Grčka reč koja znači vesnik. Bestelesna duhovna stvorenja koja je Bog stvorio pre čoveka. Imaju razum i volju kao čovek ali u većem su dostojanstvu pred Bogom. Postoje devet anđelskih činova: Anđeli, Arhanđeli, Prestoli, Sile, Načala, Vlasti, Gospodstva, Heruvimi i Serafimi. U pravoslavnoj crkvi ponedeljak je posvećen anđelima.
Anafora. Osvećeni hleb koji se deli vernicima posle svete liturgije. U prošlosti se delio samo onima koj i nisu mogli da se pričeste, a sada se deli svima.
Antimis. Platno (lan ili svila) na kome se vrši Sveta liturgija i na kome je izobražen Hristos, četiri Jevanđelista, stihovi i slike iz Svetog Pisma u vezi Hristovog stradanja. Antimis osvećuje Arhijerej i on uvek stoji na prestolu u oltaru. Sveta liturgija se ne može vršiti bez njega.
Antifon. Grčka reč koja označava naizmenično pevanje. 1) kratki stihovi ili psalmi koji se pevaju ili čitaju na bogosluženjima 2) naizmenično pevanje u crkvi sa dve pevnice
Apostolsko Nasleđe. Direktan i neprekidan prenos blagodati sa Apostola na Episkope polaganjem ruku (hirotonija / rukopoloženje), a sa Episkopa na sveštenike.
Arhanđeli. Anđeli višeg čina. Imena najpoznatijih Arhanđela su Mihail i Gavrilo (21. novebar) a takođe su poznati kao vođe anđelskih vojski.
Uspenje Presvete Bogorodice (28. avgust). Dan kada se Bogorodica upokojila.
Hristova žrtva pokajanja. Hristova žrtva radi pomirenja čoveka i Boga. Pravoslavci veruju da je Hristos svojom smrću na krstu iskupio ljudski rod od greha.
Autokefalnost. Gračka reč - sam izabrati poglavara. Status pravoslavne crkve koja je samostalna i ima autoritet da izabere i postavi svog vođu. Srpska crkva je dobila autokefalnost 1219. za vreme Sv. Save.
Autonomija. Grčka reč - samouprava. Starešina autonomne crkve obično je biran od strane biše jurisdikcije (patrijaršija).
Aksios. Grčka reč - dostojan. Peva se u crkvi za vreme rukopoloženja.
Krštenje - Sveta Tajna ustanovljena od samog Hrista i predstavlja obnovljenje vodom i duhom. Sveštenik vrši čin krštenja ali u slučaju smrtne opasnosti i svetovno lice može polivanjem vode (tri puta) i rečima:“ Krštava se sluga Božiji (ime) u ime Oca, i Sina, i Svetoga Duha, Amin!“ Miropomazanje sveštenik vrši kasnije ukoliko je moguće.
Blaženi. Osam stihova uzetih iz Hristove besede na Gori (Mat. 5: 1-12)
Blagovesti. Praznik koji se slavi 7. aprila; dan kada se Arhanđel Gavrilo javio Bogorodici sa vešću da će roditi Hrista.
Otpust. Po završetku Bogosluženja molitva određenih ili svih Svetih da posreduju kod Gospoda za nas.
Bogohuljenje. Nedolično ophođenje i govor prema Bogu, Bogorodici, Svetcima i svetim stvarima. Najveća hula na Duha Svetoga je samoubistvo jer ne ostavlja prostora za pokajanje.
Vaznesenje. Slavi se četrdesetog dana posle Vaskrsenja kada se Gospod uzneo sa Maslinske Gore na nebo.
Vizantijski Obred. 1) Bogosluženje prema istočno pravoslavnim običajima 2) Izvesni vernici katoličke crkve upražnjavaju Vizantijski Obred bogosluženja.
Vizantija - Vizantijski. Odnosi se na Vizantiju, starogrčki grad na Bosforu, koji je je 331 godine postao sedište Istočnog Rimskog Carstva da bi u srednjem veku bio preimenovan u Konstantinopolj.
Sveća. Sveća je napravljena od voska i koristi se u pravoslavnoj crkvi kao kao forma žrtvovanja i predanosti Bogu ili svecima. Koristi se u bogosluženju i ostalim hrišćanskim obredima. Isto tako simbolizuje Hrista - svetlost sveta. Sveća isto sibolizuje dve prirode Hrista, božansku (fitilj) i ljudsku (vosak).
Kanonizacija (Posveta). Zvanična odluka od strane crkve da upokojeni hrišćanin ima vrline Svetca i da se ima slaviti i poštovati kako dolikuje.
Kanoni. Pravila Crkve u kojima se nalaze zakoni, crkvene naredbe i jasnoće o veri i životu pravoslavnih hrišćana. Uređuju život i pravila crkve. Nisu nepogrešivi a mogu se menjati samo od strane Vaseljenskog Sabora.
Кanoni Svetih Otaca. Skup 85 odluka i pravila koji obuhvataju sve aspekte života crkve, život klira, mirjana i crkvene uprave. Crkva veruje da su originalno nastali od Svetih Otaca Apostolskih
Smrtni Greh. Gresi prema Bogu koji mogu da unište duhovni život pojedinca.Sledeći gresi se smatraju smrtnim: gordost, srebroljublje, razvrat, zavist, neumerenost, gnev, očajanje.
Rasa. Gornja mantija. Podrasnik - donja mantija, simbolizuje smrt klirika za ovaj svet i odanost Bogu i Crastvu nebeskom.
Katehizis. Pregled dokrtina i učenja pravoslavne crkve u stilu pitanja i |j§ odgovora (npr. Katehizis Sv. Vladike Nikolaja Velimirovića).
Celibat. Bezbračni život. Za razliku od rimokatoličke crkve, pravoslavlje dozvoljava ženidbu sveštenicima sveštenicima pre rukopoloženja. Episkopi se biraju iz redova celibatnih sveštenika, monaha i sveštenika udovaca koji su primili monaški čin.
Kadionica. Metalna posuda okačena na četiri lanca koja služi za kađenje tamjanom i na kojoj se nalaze dvanaest zvončića koji označavaju dvanaest apostola.
Putir. Velika čaša od srebra ili zlata koja se koristi na Svetoj liturgiji. Iz nje se pričešćuju sveštenici i vernici. To je jedan od najsvetijih sudova i koriste ga isključivo sveštenici.
Pojanje. Crkveno pevanje od strane hora ili pojedinca.
Heruvimska pesma. Liturgijska pesma koja se peva posle čitanja Svetog Jevanjđelja a za vreme Velikog Vhoda i ona glasi: “ Mi koji Herovime tajanstveno izobražavamo i životvornoj Trojici Trisvetu pesmu pevamo, svaku sada zemaljsku brigu ostavimo, kao oni koji će primiti Cara Svih anđelskim silama nevidljivog praćenog.“
Sveto Miro. Naročito osvećeno ulje isključivo od strane Patrijarha koje se koristi za miropomazanje posle krštenja (pečat dara Duha Svetoga). Sveto Miro se blagosilja uz specijalne pripreme i molitve. Ovaj obred se obično vrši na Veliki Četvrtak.
Hrišćanstvo. Religija bazirana na učenju Isusa Hrista.
Molitva Očišćenja - Ucrkvljenje. Molitva porodilji na četrdeseti dan od porođaja koja ujedno sadrži i molitvu za dete (ukoliko je živo) prilikom njegovog prvog unošenja u crkvu. Sastoji se iz ceremonije očišćenja iz Starog Zaveta (Lev. 12:2-8) i molitve ucrkvljenja detetu iz Novog Zaveta - Sretenje Gospodnje (Luka 2:22-29).
Pričešće. Primanje Svete Tajne prinošenja žrtve - efharistije (telo i krv Hristova) posle odgovarajućih priprema: posti i ispovesti. Vernici bi trebalo da se pričešćuju što češće a po mogućstvu i svakog dana.
Ispovest. Čin ispovedanja i priznavanja greha pred Bogom u prisustvu sveštenika koji služi kao duhovni vođa i ispovednik, koji ima moć da razrešava grehe i propisuje odgovarajuće kazne.
Rukopoloženje. Sveta Tajna kojom se postaje sveštenik.
Krune. Metlane krune ili venci od platna ili ispleteni od cveća kojim sveštenik kruniše mladence na venčanju. Simbolizuju vlast datu mladencima da su kralj i kraljica svoga doma.
Dikirije i Trikirije. Vrste svećnaka sa dve (dikirije) i tri (trikirije) sveće kojima episkop blagosilja narod za vreme liturgije. Dikirije simbolizuju dve prirode Hrista (božansku i ljudsku) a Trikirije Svetu Trojicu.
Diptisi. 1) Spisak imena živih i umrlih koji se pominje tokom liturgije 2) Redosled imena arhijereja kojim se pominju na Svetoj Liturgiji od strane episkopa koji služi Dogma. Crkvena istina zasnovana na verovanjima i predanjima iz biblije a tumačena i ustanovljenja od starešina pravoslavnih crkava na Vaseljenskim Saborima.
Vaskrs. Najveći među praznicima u pravoslavnoj crkvi kojim se slavi Vaskrenje Hrista iz mrtvih nakon raspeća. Slavi se prve nedelje posle punog meseca iza prolećne ravnodnevnice i pokretljiv je praznik kao i ostali koji su vezani za njega kao Vaznesenje i Duhovi.
Crkveni činovi i titule. U pravoslavnoj crkvi postoje tri nivoa u crkvenoj hijerarhiji: đakon, sveštenik i episkop. Svi dole navedeni činovi mogu se podvesti pod jednu od ove tri kategorije.
- Patrijarh - titula poglavara autokefalne crkve
- Mitropolit - titula poglavara određenog grada ili pokrajine
- Arhiepiskop - titula data episkopu za posebne zasluge
- Arhimandrit - u starija vremena titula za starešinu više manastira ili manastira od specijalne važnosti, a danas predstavlja najviši čin sveštenomonaha
- Protojerej Stavrofor - titula data starijim i zaslužnim sveštenicima
- Protojerej - viša titula za sveštenika
- Jeromonah - monah koji je primio sveštenički čin
- Jerođakon - monah koji je primio đakonski čin
- Arhiđakon - najviša titula Jerođakona
- Protođakon - najviša titula đakona
Vaseljenska Patrijaršija. Prva među jednakima u redu ostalih pravoslavnih autokefalnih crkava i osnovana je od strane Sv. Apolostola Andreja.
Plaštanica. Veliko parče platna na kome je izobraženo telo Hristovo skinuto s krsta. Na Veliki Petak iznosi se i polaže se u sredinu crkve u tzv. „Hristov Grob“ ukrašen cvećem nakon čega se iznosi u Litiju tri puta oko crkve.
Epitrahilj. Jedan od najvažnijih delova svešteničke odežde koji se nosi oko vrata i dopire do ispod kolena. Sveštenik ga nosi kad činodejstvuje.
Služebnik. Bogoslužbena knjiga koju koriste sveštenoslužitelji za vreme Bogosluženja.
Jevanđelisti. Pisci koji su pisali prve četiri knjige Novog Zaveta i to su Matej, Marko, Luka i Jovan. U pravoslavnoj crkvi simbolično se označavaju kao: čovek, lav, vo i orao.
Igumanija. Upravlja dobrima manastira i stara se o duhovnom životu monahinja, a pod okriljem je episkopa eparhije.
Iguman. Upravlja dobrima manastira i stara se o duhovnom životu monaha, a pod okriljem je episkopa eparhije.
Isključenje. Kazna zabrane pričešća i isključenje iz crkve koja se primenjuje na krštenim licima zbog učinenih ili nepokajanih raznih grehova. Članovi crkve
mogu se i sami isključiti iz zajednice ne uzimanjem Svetih Tajni, kršenjem crkvenih zakona itd.
Sveti Oci Crkve - Pobožna i obrazovana lica većinom episkopa koji su živeli u prih osam stoleća Hrišćanstva. Pisali su mnoge knjige, učili, objašnjavali i štitili veru i crkvu. Najznačajniji od njih bili su: Sv. Vasilije Veliki, Sv. Grigorije Niski, Sv. Jovan Zlatoust, Sv. Atanasije Veliki, Sv. Kirlo Aleksandrijski, Sv. Jovan Damaskin.
Sveti Oci. LJudi koji su živeli u prvom veku hrišćanstva mahom učenici Svetih Apostola. NJihovo učenje i dela su od velikog značaja za hrišćane. Poznatiji Sveti oci bili su Sv. Ignjatije Antiohijski, Sv. Polikarp Smirnski, Sv. Kliment Rimski itd.
Raskol. Podela između Istočne i Zapadne crkve 1054. godine. Rimska (Zapadna) Crkva je ubacila u simbolu vere pogrešno učenje o Sv. Duhu i to je bio jedan od glavnih razloga raskola.
Kumovi. Oni su garanteri pred Bogom za njihovo kumče da će se starati o njegovoj veri i duhovnom uzgoju. U pravoslavnom svetu kumstvu se pridaje veliki značaj i zauzima veliko mesto kroz duhovnu i porodičnu bliskost. Srbi kažu: „Bog pa Kum!“
Anđeo Čuvar. Pravoslavci veruju da činom krštenja Bog dodeljuje anđela čuvara novokrštenom da vodi i štiti vernika. U molitvi u crkvi molimo za „Anđela, mirna verna nastavnika čuvara duša i tela naših“.
Aja Sofija (Sveta Sofija). Saborna crkva u Carigradu (Istanbul) u kojoj su mnogi Vaseljenski Patrijarsi i Vizantijski Carevi bili ustoličavani. Najveća pravoslavna crkva koja je posvećena Svetoj Premudrosti Božijoj. Napravljena je u vreme Cara Justina 532. u Vizantijskom stilu.
Hijerarhija. U hrišćanstvu svešteno uređenje ili poredak kojim se uređuje rad crkve.
Sveta Voda. Voda osvećena na Bogojavljenje (19. januar) tzv. „Veliko Osvećenje“ ili u drugim situacijama „Malo Osvećenje“. Koristi se za blagosiljanje naroda, umesto Svetog pričešća ili za osvećenje radi napredka.
Časoslov. Crkvena knjiga koja sadrži skup molitava za razne prilike npr. Jutarnja služba, Časovi, Večernja služba itd.
Časovi. U pravoslavnim manastirima monasi drže službe koje se zovu Časovi. Ima ih četiri i svaki se ondnosi na jednu od sitacija prikazanih:
- Prvi Čas (6.00) Molimo Gospoda da nas usmerava na put pravde i sačuva od greha
- Treći Čas (9.00) Silazak Svetog Duha na Apostole (Duhovi)
- Šesti Čas (12.00) Raspinjanje Hristovo na krst
- Deveti Čas (15.00) Smrt Hristova
Ikona. Slika vizantijskog stila na drvetu, platnu, papiru ili na zidu (freska) koja izobražava Hrista, Bogorodicu, Svece i scene iz biblije. Pravoslavna crkva ikone ne koristi radi poštovanja same ikone nego lika koji je izobražen na njoj „u duhu i istini“ (Jovan 4:24).
Ikonoborstvo. Konflikt u Vizantijskom Carstvu u vezi poštovanja ikona od 717. do 843. godine. Sedmi Vaseljenski Sabor 787. i 843. odlučio je da se ikone mogu koristiti po učenju Sv. Jovana Damaskina.
Ikonostas. Obično je napravljen od drveta i razdvaja oltar od ostatka crkve i prekriven je ikonama.
Isusova Molitva. Kratka molitva koja se ponavlja moleći se Bogu. Počela je da se upražnjava u pravoslavnim manastirima a raširila se i dalje i glasi : „ Gospode Isuse Hriste, Sine Božiji, pomiluj me grešnog“.
Presto. Četvorougaoni sto u oltaru od drveta ili kamena koji služi za prinošenje žrtve na Svetoj liturgiji. U njemu su mošti jednog od svetih mučenika koje Episkop polaže prilikom osvećenja hrama. Obično je pokriveno platnom i na njemu se nalaze: Antimis, Sveto Jevanjđelje i osvećeni darovi.
Strašni Sud. Po Hrišćanskom verovanju to je sud koji će uslediti posle kraja sveta, na kome će sudija biti Sin Božiji koji dolazi da sudi živima i mrtvima.
Jurizdikcija. Pravo i autoritet episkopa da vlada eparhijom kao duhovni nadzornik uključujući zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast koju može vršiti samo kanonski episkop date eparhije.
Kamilavka. Crna, okrugla kapa koju nose sveštenici i monasi koji imaju poseban crni veo koji se stavlja preko kape na bogosluženjima i u drugim specijalnim prilikama i zove se „pana“.
Kanon. 1) Sastoji se od devet pesama koje su sačinjene od kratkih strofa i pevaju se na jutarnjem Bogosluženju. 2) specijalna služba tzv. Veliki Kanon peva se u sredu uveče, pete nedelje Velikog Posta.
Kondak. Pesma u liturgiji koja daje kratki istorijat svetca ili praznika koji se slavi i koja se peva na svim službama toga dana. Sv. Roman Slatkopevac se smtra tvrorcem kondaka.
Mirjani. Članovi crkve koji nisu sveštena lica.
Jagnje (Agnec). Smbol raspeća na krstu (Jovan 1:29). U pravoslavnoj liturgiji Agnec je prvo parče koje se izvadi iz prosfore i ima slova IS HS NI KA (Isus Hristos Pobeđuje). Ovo posebno parče se osvećuje za vreme liturgije.
Tajna Večera. Zadnja Hristova večera sa učenicima. Ovom večerom ustanovljena je Sveta Tajna pričešća i efharistije.
Veliki Post. Pedest dana pre Vraskrsa za duhovnu pripremu Vaskrsenja Hristovog. Osim Velikog, postoje i drugu postovi u toku godine.
Liturgija. Naziv najvažnijeg hrišćanskog bogosluženja u slavu efharistije. Pravoslavna crkva ima četiri različite liturgije: Sv. Jakova, Sv. Vasilija Velikog, Sv Jovana Zlatoustog (koja se najviše služi) i Liturgija pređeosvećenih darova koja se služa u vreme Velikog Posta.
Reč. Simbol Hrista, „reč ovaploćena“ ili „reč Božija“ (Jovan 1:1-4)
Gospodnja Molitva (Oče Naš). Izgovorena ustima samog Isusa Hrista ona je izložena u Svetom Jevanđelju po Mateju 6:9-33 i Luki 11:2-14. To je najviše upražnjavana molitva u pravoslavlju.
Mučenik. Onaj koji je smrtno postradao za veru.
Jutrenje. Jutarnja molitva koja se nastalja liturgijom. Počinje sa čitanjem šestopsalmije, čitanjem jevanđelja nastavlja se pevanjem kanona i završava velikom doksologijom.
Nedelja Svih Svetih. Praznik u pravoslavnoj crkvi koji slavi sve ne projavljene Svete. Slavi se prve nedelje posle Duhova.
Parastos. Služba koja se služi za pokoj duše umrlih. Vrši se treći, deveti i četrdeseti dan posle smrti a zatim na šest meseci, godinu i tri godine. Koljivo se sprema kao simbol vaskrsenja i drugog dolaska Hrista.
Post. Uzdržavanje od određene vrste hrane i loših dela radi duhovne koristi. U pravoslavnoj crkvi post se praktikuje sredom (dan kada je Isus izdat), petkom (dan kad je Isus razapet) i u vreme četiri velika posta: uskršnji, božićni, petrovdanski i velikogospojinski.
Mineji. Komplet od 12 bogoslužbenih knjiga (za svaki mesec po jednu) koji sadrži službu svetima za svaki dan u godini.
Mitra. Bogoslužbena kapa ili kruna episkopa. Kod Rusa, neki arhimandriti i protojereji imaju pravo nošenja mitra. Mitra poreklom potiče od krune Vizantijskog Cara.
Manastir. Mesto gde žive monasi u zajednici pridržavajući se monaških zaveta i molitvenih pravila. Pripadnici određenih manastira žive u usamljeništvu.
Monah. Lice koje se odrične zemaljskog života i živi pobožnim životom pod zavetom siromaštva, devstvenosti i poslušnosti.
Oltar. Deo hrama koji je u pravoslavnoj arhitekturi ikonostasom odvojen od glavnog dela crkve.
Sveta Gora. Poluostrvo u Grčkoj, na kome se nalazi 20-tak manastira među kojima je srpski Hilandar. Vekovima je centar pravoslavnog monaštva u svetu.
Imendan. Tradicija pravoslavnog naroda je da slave dan svetca na koji su se rodili ali, kod Srba, porodična slava preuzela je slavljenje imendana.
Iskušenik. Lice koje želi da se posveti monaškom životu i priprema se za to pre davanja zaveta.
Monahinja. NJensko lice koje je primlo monaški čin i živi u manastiru.
Osmoglasnik. Knjiga koja sadrži bogoslužbene pesme i tropare koje se pevaju na bogosluženjima u osam različitih glasova. Svake nedelje se koristi drugi glas. Sv. Jovan Damaskin je jedan od najvećih teologa i pisaca crkvenih pesama.
Orar. Deo đakonske odežde u obliku dugačke trake koju đakon nosi preko levog ramena i ispod desne ruke što označava krila anđela.
Rukopoloženje. Sveta Tajna Sveštenstva. Prenos blagodati polaganjem ruku na kandidata.
Nedelja Pravoslalja. Prva nedelja velikog posta. Obeležava povratak ikona u crkveni život (posle jeresi ikonoborstva).
Pravoslavni (pravoverni). Ime koje koriste Istočni hrišćani. Pravoslavna crkva veruje da je jedino ona zadržala pravu i u celini neizmenjenu veru. 1054. godine došlo je do podele između Istoka (Carigrad) i Zapada (Rim).
Omofor. Deo arhijerejske odežde koja ide oko vrata i pokriva ramena a označava ovcu koja je zabludela a dobri pastir ju je doneo na leđima kući.
Cveti. Nedelja pre Vaskrsa kojom se proslavlja ulazak Hristov u Jerusalim pre stradanja, kada ga je narod dočekao mašući palminim granama. Tako i mi u današnja vremena nosimo na taj dan plamine i vrbine grane u znak sećanja na taj dan.
Bogorodica (Panagija). Ime koje se koristi za Majku Božiju.
Svedržitelj. Onaj koji vlada nad svim, svesilni. Jedan od naziva za Boga. U pravoslavnoj umetnosti, pantokrator je freska koja se nazi u centralnom delu glavne kupole odslikavajući Gospoda kao Svemoćnog Gospodara sve vaseljenje.
Pasha (vidi Vaskrs).
Svetla Nedelja. Nedelja posle Vaskrsa. Označava duhovnu obnovu i radost svetu donetu kroz Vaskresenje Hristovo.
Diskos. Mali okrugli tanjir od srebra ili zlata na koji sveštenik stavlja Agnec i ostale čestice koje priprema za liturgiju.
Patrijaršija. Crkvena oblast u kojoj je patrijarh poglavar. Danas imamo četiri patrijaršije iz starog veka: Aleksandrijska, Antiohijska, Jerusalimska i Carigradska i one novijeg datuma Ruska, Gruzijska, Srpska, Bugarska i Rumunska. Autokefalne crkve postoje u Grčkoj, Kipru, Albaniji, Češkoj i Poljskoj i mnogo drugih autonomnih crkava i opština širom sveta.
Svetac Zaštitnik. Svetac izabran od grupe, naroda, organizacije ili pojedinca za zastupnika, vođu i zaštitnika.
Duhovi (Pedesetnica). Praznik koji se slavi 50 dana posle Vaskrsa i označava Svetog Duha na Svete Učenike i Apostole. Smatra se za rođendan Hrišćanstva.
Mnogoljetstvije (na mnogo godina). Peva se u crkvi u čast episkopa ili sveštenika.
Prokimen. Stih koji izgovara čitač apostola (čtec) neposredno pred čitanje apostola a služio kao uvod na temu o čemu se čita.
Proskomidija (žrtvenik). Obično sto koji se nalazi uz severni zid oltara ili sa leve strane, na kome sveštenik priprema hleb i vino za liturgiju.
Prosfora. Hleb koji se koristi za liturgiju. Priprema se od čistog brašna i okruglog je oblika sa pečatom na vrhu. Sastavljen je iz dva sloja koja označava dve Hristove prirode: božansku i ljudsku. Jedan deo se koristi za pričešće a ostatak se deli narodu posle liturgije.
Čtec - čitač. Lice koje čita, peva i odgovara na bogosluženja. Čin kojim episkop daje blagoslov osobi za tu radnju naziva se „Postrig za Čteca“.
Mošti. Telesni ostaci svetitelja ili njegovih stvari kao npr. odeća i odežda. Pravoslavci moštima pridaju poseban značaj i iste celivaju.
Krmčija. Zbornik crkvenih zakona koji se tiču nekih važnih odluka Vaseljenskih Cabora i Svetih Otaca. Drugim rečima krmčija predstavlja ustav pravoslavne crkve.
Sveta Tajna. Spoljni i vidljivi deo religije koji čine razne svečanosti, reči i simboliku koji proizvode aktivnosti nevidljive sile Svetoga Duha koje silaze na pojedinca. Sve Svete Tajne ustanovljene su od samog Hrista za spasenje vernika.
Svete Tajne. Sedam Svetih Tajni: krštenje, miropomazanje, pokajanje, pričešće, brak, sveštenstvo i jeleosvećenje. Svaki pravoslavac treba da primi sve Svete Tajne osim Svete Tajne braka i sveštenstva.
Sakos. Glavni deo arhijereske odežde koja se nosi na liturgiji. Smatra se odeždom pokajanja. Oblačili su je hrišćanski vladari da bi izrazili svoju poniznost pred Gospodom.
Šizma. Zvanično podela od Matice Crkve. Bilo ih je više, ali najteža se dogodila između Zapadne i Istočne crkve 1054. godine.
Služebnik. Bogoslužbena knjiga koju koriste sveštenoslužitelji za vreme Bogosluženja.
Bogoslužbene knjige. Specijalne knjige koje sadrže pesme i razne službe u pravoslavnoj crkvi. Ima ih osam: Jevanđelje, Apostol, Psaltir, Posni Triod, Cvetni Triod, 12 Mineja, Časoslov i Služebnik.
Sedam Vaseljenskih Sabora. Sabor predstavnika svih crkvenih jurisdikcija sazvan zbog rešavanja i razmatranja raznih crkvenih problema i učenja. Pravoslavna i Rimokatolička crkva priznaju Sedam vaseljenskih sabora
- Nikeja 325. god. Sazvan od cara Konstantina gde su razmatrani Arijevska jeres, božanstvo Hrista i prvi deo simbola vere. Prisustvovalo je 318 crkvenih otaca.
- Carigrad 371. Bilo je prisutno 180. crkvenih ostaca a osuđena je Apolinarijeva jeres. Definisano je božanstvo Svetog Duha i dovršen je simbol vere.
- Efes 431. god. Treći sabor je osudio Nestorijevu jeres i definisao je naziv Bogorodica Bilo je prisutno 200. crkvenih ostaca
- Halkidon 451. god. Najveći skup kome je prisustvovalo 630 crkvenih otaca gde je ideja monofizita odbačena
- Carigrad 553. god. Drugi sabor u Carigradu sa 165 crkvenih otaca. Osuđeni su jeretici i pagani.
- Carigrad 680. god. Na 6. saboru je prisustvovao 281 crkveni otac na kome je osuđen monoteizam. Takođe su u Carigradu 692. god (mesto Trulo) dopunjeni i dovršeni peti i šesti sabor.
- Nikeja 787. god. Prisustvovalo 350 otaca i osuđeni su ikonoborci.
Osim ovih vaseljenskinh sabora pravoslavna crkva je takođe donela nekoliko dontrinskih dopuna između 787. god. do 1950. god.
Krsno Znamenje. Pravoslavci prave krsni znak da označe veru u Hristovu žrtvu raspeća na krstu za spasenje čovečanstva. Krsti se desnom rukom tako što sastaviš kažiprst, srednji prst i palac i počinješ na čelu (U ime Oca), na grudima (i Sina), desno rame (i Svetoga Duha), levo rame (Amin). Dva ostala prsta su oslonjena na dlan i one označavaju dve prirode Hristove: božansku i ljudsku.
Sabor. Skupljanje vernika zarad proslavljanja svetitelja ili čitanja njihovih dela ili žitija (biografija).
Sinod. Najveće crkveno telo Srpske pravoslavne crkve.
Bogorodica. Teološki naziv koji se koristi za Uvjek Djevu Mariju - Majku Božiju.
Tri Jerarha. Pravoslavna crkva smatra ova tri episkopa najznačajnijim učiteljima koji su doprineli duhovni razvoj crkve. To su Sv. Vasilije Veliki, Sv. Grigorije Bogoslov, Sv. Jovan Zlatoust . Praznuju se 12 februara a kod Grka je takođe posvećena njima zbog zasluga na unapređenu obrazovanja i literature.
Predanje. Prenos učenja i običaja kroz vekove većinom usmeno sa generacije na generaciju.
Preobraženje. Jedan od 12 glavnih Gospodnjih praznika posvećen na dan kada se Hristos pred učenicima pojavio u Božanskoj Slavi sa Mojsijem i Prorokom Ilijom na gori Tavoru.
Svjati Bože. Jedna od najstarijih pesama u pravoslavnoj crkvi: „Svjatij Bože, Svjatij Krepkij, Svatij Besmertnij, Pomiluj Nas“
Tropari. Pravoslavne pesme raznim praznicima i svetiteljima.
Tipik. Knjiga pravila i red bogosluženja za čitavu godinu.
Večernje. Važna služba u pravoslavnoj crkvi koja se obavlja svake večeri blagodareći Bogu za dobro okončanje dana i doček sledećeg. U oči velikih praznika večernje se služi sa određenim dodacima koji su za spasenje vernika.
Odežda. Sveštenička roba koja se nosi za vreme liturgije i ostalih bogosluženja.
Ostavite komentar